روانشناسی و نیازسنجی کودکان

کودکی و نوجوانی دوران حساسی از زندگی فرد است که باید در آن، به شناخت و کشف استعدادهای خود بپردازد تا بتواند برای آینده‌ی خود، تصمیم خوبی بگیرد. در این دوران، وجود پشتیبان و سرپرست، یک نیاز اساسی برای افراد است که این نقش را خانواده، به خوبی می‌تواند ایفا نماید. کودکان، شخصیت شکننده ­ای دارند و این مهم در مورد کودکان بی ­سرپرست از شدّت بیشتری برخوردار است. زیرا این کودکان به صورت طبیعی از برخی نیازهای مادی و معنوی خود محرومند. کودکان بی­ سرپرست با مشکلات فراوانی روبرو هستند.

کودکان بی­ سرپرست و بدسرپرست به کودکانی گفته می ­شود که والدین خود را بر اثر حوادثی مانند تصادفات رانندگی، بلایای طبیعی، بیماری و … از دست داده ­اند یا دارای والدینی هستند که رفتار مناسبی با فرزندان خود ندارند. در اینجا می‌خواهیم نیازهای کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست را مورد بررسی قرار دهیم:

نیاز عاطفی: نیاز عاطفی یکی از مهم‌ترین نیازهایی است که کودکان بی‌سرپرست با آن مواجه هستند. کودکانی که از نعمت حضور در کانون خانواده محروم هستند بی­شک با کمبودهای عاطفی بسیاری رو به رو شده و مشکلات بسیاری را تجربه می‌کنند.

نیاز مادی: کودکان بی‌سرپرست نیز مانند سایر کودکان نیازهای مادی بسیاری دارند. نیاز به خوراک مغذی، پوشاک، هزینه تحصیل، هزینه تفریح و… از جمله نیازهای مهم کودکان بی‌سرپرست به شمار می­آید. فراموش نکنیم نگهداری آن­ها در موسسات خیریه حوزه‌ی کودکان بی­سرپرست به معنای تأمین تمامی نیازهای آن­ها نیست. گرچه این مؤسسات با وجود همه‌ی محدودیت‌های مالی، تلاش می‌کنند تا با کمک حمایت خیرین، نیازهای مادی این کودکان را تامین کنند.

نیاز به برآورده شدن آرزوهای­شان: کودکان بی‌سرپرست عموما با حداقل هزینه‌ها زندگی می‌کنند و از داشتن بسیاری از آرزوها محروم هستند. تصور کنید کودکی را که همواره آرزوی داشتن یک اسباب بازی را دارد اما به دلیل شرایط ویژه و مشکلات مالی موسسات خیریه‌ای، از داشتن آن محروم است. شاید فکر کنید داشتن یک اسباب بازی آرزویی بی‌ارزش است اما باید بدانید در دنیای کودکان، داشتن یک اسباب بازی می‌تواند تاثیر به‌سزایی در بالا بردن روحیه‌ی کودک داشته باشد و کودک را به سمت شادمانی و امید به زندگی همراهی کند.

نیاز به دیده شدن: کودکان بی‌سرپرست در کنار همنوعان خود زندگی می‌کنند و گاه به دلیل تعداد زیادشان، مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند. نیاز به دیده شدن، مورد تایید قرار گرفتن، محترمانه زیستن و… مسائلی است که یک کودک به آن­ها نیاز دارد و باید تلاش شود آن نیازها برطرف گردد تا وی بتواند زندگی مورد قبولی در آینده داشته باشد. این که کودکان بی‌سرپرستی که در مؤسسات خیریه نگهداری می‌شوند مجبور باشند همگی یک مدل زندگی کنند، یک غذا بخورند، یک مدل لباس بپوشند و… مسایلی هستند که عزت­ نفس کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مشکلات متعددی برای آن­ها به وجود می ­آورد به همین دلیل موسسات خیریه کودکان بی سرپرست به کمک مشاوران و مربی ­های خود باید تلاش کنند تا تفاوت‌های بین کودکان را شناخته و با توجه به این تفاوت‌ها در مسیر حمایت از آن­ها قدم بردارد.

نیاز به خانواده: نیاز به حضور در کانون خانواده یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین نیازهای یک کودک محسوب می‌شود که در صورت برآورده شدن آن، تا حد بسیار زیادی باقی موارد ذکر شده رفع می‌گردد. بسیاری از افراد در راه کمک‌رسانی به کودکان بی­سرپرست به مراکز خیریه مراجعه کرده و به صورت دائم یا غیردائم آن­ها را به منزل خود می‌آورند و به عنوان سرپرست قانونی آن­ها فعالیت می‌کنند. این امر می‌تواند تاثیر بسیار شگرفی در فرآیند رشدی کودکان داشته و آن­ها را از آسیب­های احتمالی بسیاری دور نگه دارد. حضور سرپرستی دلسوز که می‌تواند نیازهای عاطفی، روحی، مادی و… کودکان را مد نظر قرار دهد، تلخی از دست دادن خانواده را از کودکان دور کرده و آن­ها را به سمت و سویی متفاوت می‌برد و می‌تواند سبب دگرگونی زندگی آن­ها شود.