برخی از نیازهای بشر به صورتی بوده که حکومت و دولت از عهده تامین آن برنیامده اند؛ همچنین بخش خصوصی نیز نتوانسته است آنها را مرتفع سازد؛ به همین دلیل از دیرباز در جوامع بشری، نهادهایی از میان اقشار گوناگون مردم متولد شدهاند که پاسخگوی این نیازها بودهاند و در جهت رفع آن کوشیده اند.
نهادهای خیریه را می توان حلقه واسط تشکلهای مردمی سنّتی و اشکال جدید سازمانهای غیردولتی به حساب آورد. در بخش سلامت جمهوری اسلامی ایران سه گروه سازمانهای غیردولتی و خیریه، شامل مؤسسات درمانی خیریه، انجمنهای علمی و تخصصی و مؤسسات غیر دولتی نوین مشغول فعالیت می باشند.
سازمانهای غیردولتی و خیریه در دنیای کنونی به عنوان یک واقعیت مطرح هستند و از جایگاهی والا و موثر در سطح ملی و بین المللی برخوردارند. این سازمانها بازوان کارآمد و سالم برای کمک به دولتها و رشد و ارتقای ملتها هستند. بخش بهداشت و درمان به دلیل ماهیت انسانی فعالیتهایش همواره از کمک سازمانهای غیردولتی و خیریه‌ای و مشارکتهای مردمی برخوردار بوده و امروزه، تشکیل سازمانهای غیردولتی و مردمی جدید در این عرصه، نیازمند توجه بیشتر دولت به این سازمانها می‌باشد.
تدوین سیاستهای کلان برای مشارکت بخش غیردولتی و خیریه‌ای، در برنامه ریزی و سیاستگذاری سلامت، ایجاد تسهیلات برای جلب کمکهای مالی داخلی و خارجی، ارتقای ظرفیتهای درون‌سازمانی و اصلاح ساختار مدیریتی سازمانهای غیردولتی و خیریه‌ای، توانمندسازی و ایجاد تسهیلات در برقراری ارتباطات بین المللی می تواند باعث اثربخشی و کارآمدی فعالیت سازمانهای غیردولتی و خیریه‌ای در بخش سلامت شود.
کمکهاي خيريه‌ای يکي از منابع مورد استفاده در تامين مالی نظام سلامت می باشند. با اين حال شواهد نشان می دهد که اين منابع، همواره در راستای اهداف نظام سلامت به کار گرفته نمی شوند و مشکلات عديده ای در اين زمينه وجود دارد.
یکی از بزرگترین گرفتاریهای مدیران سلامت، تأمین منابع مالی است. منابع مالی مورد نیاز بخش سلامت به روشهای مختلفی مانند مالیاتها، پرداختهای بیمه اجتماعی، بیمه خصوصی، پرداختهای مستقیم و مؤسسات خیریه‌ای تأمین می شود. مؤسسه‌ی خیریه، نهادی است غیرتجاری، غیرانتفاعی و غیردولتی که با هدف آماده ساختن و بالا بردن سطح افراد یا مؤسسات دیگر، کمکهای مالی را به نهادهای غیرانتفاعی دیگر از جمله جمعیتهای خیریه می رساند و نیز می تواند به طور مستقیم خدمات عمومی ارائه کند.
هر چند ماهیت خیریهها باید به صورت غیر دولتی حفظ شود؛ چرا که در اصل ماهیت کار خیرین به صورتی است که در غیردولتی بودن نمو و گسترش می یابد. با این حال، این مجامع نباید از حمایتهای کارشناسی و اقدامات هدفمند دولتی جدا شوند.