کودک از منظر سازمان بهداشت جهانی
سازمان جهانی بهداشت (WHO) یکی از زیرمجموعه های سازمان ملل متحد است که مبارزه با بیماری های عفونی وظیفه اصلی این نهاد است. بر پایه اساس نامه سازمان جهانی بهداشت، باید به انسان ها در هر شرایطی برای رسیدن به بهترین وضعیت سلامتی یاری رساند.
کودکان موجودات بی گناه، آسیب پذیر، وابسته و در عین حال کنجکاو، فعال و سرشار از امید هستند. اوقات آنها باید صرف خوشی، صلح و بازی، یادگیری و رشد شود. آینده آنها به صورت متعادل و از طریق همکاری شکل گیرد. سلامت تنها به موقعیت اقتصادی و اجتماعی افراد وابسته نیست ازهمین رو ارتقا و حفظ حقوق سلامت کودکان از سایر اقشار جامعه از اهمیت بالاتری برخوردار است.
با توجه به اینکه در اعلامیه جهانی حقوق بشر تصریح شده است، کودک به خاطر نداشتن رشد کامل فیزیکی و ذهنی محتاج مراقبت و حمایتهایی از جمله حمایتهای مناسب حقوقی قبل و بعد از تولد می باشد؛ از این رو، ملتها و دولتها، ابزار و دانش کافی جهت حمایت از زندگی و رفع آلام متعدد کودکان، ارتقای رشد و توسعه کامل استعدادهای انسانی آنها و آگاه کردن آنها از نیازها، حقوق و فرصت هایشان را دارند. در این میان حفظ حقوق سلامت که دولتها متولی انجام و اجرای آن هستند حائز اهمیت و توجه است؛ کنوانسیون حقوق کودک فرصت جدیدی برای شناسایی حقوق و سلامت کودک فراهم می سازد که ایران نیز با تأیید مجلس شواری اسلامی به آن پیوسته است و فصل جدیدی در حمایت از کوکان را پدید آورده است.
کودکان در هر جامعه ای، سرمایه های آینده هستند که با رسیدن به سن بزرگسالی نقشهای بزرگسالان پیشین را برعهده می گیرند و با در دست داشتن سکان جامعه به سمت و سوی مورد نظر خود پیش خواهند رفت. بیماری کودکان اعم از روحی و جسمی، ناتوانی معلولیت و در یک کلام فقدان تندرستی، خطری جدی برای آینده جامعه خود خواهند بود.
زندگی کودکان در شهرهای معاصر، زمینه پژوهشی پیچیده و تازه ای را برای سیاستمداران، جامعه شناسان، معماران و برنامه ریزان شهری فراهم آورده است. تغییرات گسترده در میانه قرن بیستم، جنبش مدرنیسم و تبدیل بسیاری از سکونتگاه های روستایی و سنتی به شهر و گسترش شهرنشینی و پدیده زندگی کلانشهری، سبب شده است که کودکان امروز در محیط انسان ساخت و به دور از محیط طبیعی متولد شوند و رشد کنند.
رشد هر فرد تابع عوامل ارثی و شرایط محیطی است. ممکن است عوامل وراثتی پایه و طرح رشد را در وضع معیّنی قرار دهند؛ اما محیط، طرح و زمینه آن را دگرگون می سازد. وقتی شرایط محیط برای تأمین نیازهای اساسی کودک مساعد نیست امکانات ارثی مجال رشد و پرورش پیدا نمی کنند. غذا، فعالیت، استراحت، فرصتهای یادگیری، احساس امنیت و آسایش خاطر در طرح و زمینه رشد کودکان تأثیر می گذارند. شهر امروز محیطی است که می بایست امکانات وراثتی و استعدادهای کودکان را شکوفا سازد.
اعلامیه جهانی حقوق کودک، در ماده یک خود، کودک را کسی می داند که کمتر از هجده سال تمام دارد، مگر آنکه قوانین داخلی کشوری، سن دیگری را مشخص کرده باشد. طبق تعریف قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، کودک کسی است که بالغ نشده است. همین قانون، سن بلوغ را برای پسران پانزده سال تمام و برای دختران، نه سال تمام تعیین کرده است.
در سال ۱۹۸۹ میلادی نمایندگان کشورهای جهان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، پیمان حقوق کودک را تأیید و امضا نمودند و متعهد شدند تا برای تصویب و اجرای آن در کشورهای خود تلاش نمایند. این عهدنامه که به نام کنوانسیون حقوق کودک معروف است، یک مقدمه و ۵۴ ماده دارد و همه دولت ها و مردم جهان را به ساختن دنیایی بهتر برای کودکان تشویق می کند. در تاریخ اول اسفند ۱۳۷۲ مجلس شورای اسلامی ملحق شدن جمهوری اسلامی به این کنوانسیون را تصویب کرده است.
اعلامیه جهانی حقوق کودکان به عنوان یک لایحه حقوق بشر برای کودکان شناخته می شود و طیف گسترده ای از حقوق اساسی کودکان را تضمین می کند. طبق مواد این اعلامیه، کشورهای تصویب کننده آن در قبال اقدامات خود در مورد کودکان پاسخگو خواهند بود. علیرغم تصویب قوانین متعدد حمایت از کودکان و تعمیم مصوبات و کنوانسیون های بین المللی به کشور، هنوز به حد کافی و ضرورت، مسائل و دشواری های کودکان در برنامه ها و طراحی های شهری کشور لحاظ نشده است. در کلان شهرهای ما، زندگی و تفریح کودکان، با وجود محدودیت ها، در خانواده خلاصه می شود. دسترسی به محیط طبیعی و پاک، با دشواری هایی همراه است. در محیط شهر و اجتماع نیز به دلایل مختلف، مانند عدم ایمنی، وجود نداشتن فضا و امکانات کافی و مناسب و… حضور مستقل کودکان و حتی تفریح آنان به حد کفایت میسر نیست.